Trẻ ADHD trong lớp có thể khiến cả giáo viên lẫn phụ huynh rơi vào trạng thái “vừa thương vừa lo”. Một phút trước các bé yêu còn đang chăm chú lắng nghe, phút sau đã đứng bật dậy giữa giờ, chen ngang khi cô đang giảng bài, hay liên tục cắt lời bạn cùng bàn.
Sen An hiểu, ai cũng mong muốn con mình được hỗ trợ đúng cách để lớp học không rối loạn, bé cũng không tổn thương. Bài viết này sẽ chia sẻ 06 mẹo điều tiết hành vi thiết thực, dễ áp dụng, đã được thử nghiệm tại nhiều lớp học có trẻ ADHD, giúp cả lớp hài hòa, con tự tin, và phụ huynh bớt áp lực hơn mỗi ngày.
1. Hiểu đúng về trẻ ADHD trong lớp học
Hiện tượng trẻ ADHD mất trật tự trong lớp không còn hiếm gặp. Tại các thành phố lớn, số lượng học sinh được xác định có đặc điểm tăng động – giảm chú ý ngày càng tăng.
1.1 Trẻ ADHD không phải “cố tình gây rối”
Trẻ ADHD thường bị hiểu lầm là “thiếu ý thức”. Nhiều phụ huynh từng nghe câu: “Con cô không tập trung được”, “Nói hoài không nghe” hay “Cháu làm cả lớp mất trật tự”.
Tuy nhiên, dưới góc nhìn khoa học, đây là rối loạn liên quan đến điều tiết hành vi, không phải là hư hay thiếu dạy.
Bé yêu không cố tình làm sai. Con hành động theo xung động, nghĩa là thấy gì muốn làm là làm ngay. Con chưa kịp lọc thông tin nên phản ứng rất nhanh, nhưng không phải lúc nào cũng phù hợp. Đây là điểm mấu chốt mà cả giáo viên và phụ huynh cần nắm rõ khi hỗ trợ trẻ.
1.2 Những hành vi phổ biến của trẻ ADHD trong lớp
Việc nhận diện đúng hành vi giúp người lớn điều tiết hiệu quả. Dưới đây là các biểu hiện thường thấy:
- Trẻ ADHD hay nói leo, thường chen ngang khi chưa đến lượt phát biểu.
- Mất tập trung chỉ sau 10–15 phút học.
- Đứng dậy liên tục dù chưa hết giờ.
- Vừa học vừa nghịch đồ chơi nhỏ hoặc quay ngang quay ngửa nói chuyện với bạn.
- Gọi tên nhiều lần mới phản hồi.
- Làm xong bài nhanh rồi chạy quanh lớp, gây mất trật tự.
Nếu không hiểu đúng, giáo viên có thể tưởng trẻ đang chống đối. Nhưng khi có chiến lược phù hợp, các hành vi này hoàn toàn có thể được điều tiết.
👉 Để hiểu sâu hơn về cách nhận diện hành vi và lý do đằng sau, phụ huynh có thể tham khảo bài viết: Cách shadow teacher đọc vị hành vi trẻ tự kỷ hiệu quả 90%.
2. 06 mẹo điều tiết hành vi trẻ ADHD trong lớp học
Không ít giáo viên từng thừa nhận cảm thấy “bất lực” khi đứng lớp có học sinh ADHD. Những mẹo dưới đây không chỉ giúp điều chỉnh hành vi cá nhân, mà còn là cách thiết thực để quản lý lớp có học sinh ADHD hiệu quả hơn, giúp cả lớp duy trì sự ổn định mà không khiến bất kỳ ai cảm thấy bị tách biệt.
2.1 Phân công nhiệm vụ luân phiên
Trẻ ADHD thường có nhu cầu vận động cao, khó ngồi yên lâu. Nếu không có “xả đúng lúc”phù hợp, năng lượng đó sẽ chuyển thành hành vi gây rối. Con sẽ dễ nghịch phá, nói leo, hoặc chen ngang bất ngờ.
Một trong những cách hiệu quả là phân công nhiệm vụ cho trẻ ADHD mang tính di chuyển: phát sách, bấm đồng hồ, báo hiệu thời gian nhóm. Khi trẻ thấy mình có vai trò, các hành vi gây rối giảm rõ rệt.
Ví dụ:
- “Phát sách cho các bạn tổ 2”,
- “Cầm bảng đếm thời gian 5 phút cho nhóm thảo luận”,
- “Báo hiệu khi chuông hết giờ”.
Hiệu quả: Trẻ cảm thấy mình “có ích”, được công nhận, từ đó giảm hành vi chen ngang, nói leo.
2.2 Thiết lập quy tắc lớp học bằng hình ảnh
Trẻ ADHD trong lớp tiếp thu qua hình ảnh tốt hơn lời nhắc lặp đi lặp lại.
Dán các biểu tượng ở nơi dễ thấy:
- 👂 (lắng nghe)
- ✋ (giơ tay)
- 🪑 (ngồi đúng)
Khi trẻ vi phạm, không cần quát, chỉ tay vào hình để nhắc.
Chắc chắn mang lại hiệu quả đến bất ngờ. Một số lớp còn dùng bảng từ với hình sticker. Trẻ “tự chọn” biểu tượng phù hợp khi bước vào lớp như một cam kết hành vi trong ngày.
2.3 Chia nhỏ thời gian học
Các bé ADHD thường chỉ tập trung được 10–15 phút mỗi lần. Nếu bài học kéo dài không ngắt quãng, trẻ dễ rơi vào trạng thái mỏi, bứt rứt, phản kháng.
Chiến thuật chia thời gian:
- 10 phút lý thuyết → 2 phút đứng vươn vai
- 15 phút làm bài → 3 phút đổi chỗ hoặc làm trò chơi ngắn
Cô giáo có thể dùng đồng hồ cát để cả lớp cùng biết khi nào được “thay đổi trạng thái”. Đây là mẹo được các trường Nhật áp dụng với trẻ tăng động.
Hiệu quả rất cao vì trẻ được “xả” năng lượng đúng lúc → quay lại bàn học hiệu quả hơn.
2.4 Tạo phần thưởng nhỏ
Đừng chỉ thưởng vì học giỏi. Cô giáo hãy thưởng khi trẻ có nỗ lực kiểm soát hành vi. Một ngôi sao, một lời khen đúng lúc, hay quyền chọn chỗ ngồi cũng khiến con cảm thấy được ghi nhận.
Cách làm:
- Bảng sticker: 1 ngôi sao cho mỗi lần ngồi yên 15 phút
- 5 lần không nói leo → đổi 1 phần quà nhỏ
Đặc biệt lưu ý, trẻ ADHD trong lớp cần thấy kết quả ngay, đừng đợi đến hết tuần mới thưởng cô giáo nhé!
2.5 Chiến thuật khen/nhắc kín đáo để tránh tổn thương
Phản ứng công khai trước mặt bạn bè có thể khiến con tổn thương, đặc biệt là trẻ ADHD nhạy cảm với cảm xúc tiêu cực.
Cách làm: Tiếp cận nhẹ nhàng, cúi xuống gần tai trẻ, thì thầm như một lời động viên:
- “Cô thấy con đang cố ngồi yên, rất tốt nhé.”
- “Sắp đến giờ phát biểu rồi, con chuẩn bị nha.”
Giáo viên nên áp sát nhẹ, nói khẽ vào tai con: “Sắp đến lượt con rồi nha.” hoặc “Cô thấy con đang cố gắng đấy.”
Những lời khen/nhắc kín đáo giúp duy trì kết nối mà không khiến con bị chú ý quá mức
2.6. Giao tiếp riêng định kỳ
Trẻ ADHD trong lớp rất dễ bị hiểu sai là “quá năng lượng” hay “bất hợp tác”. Nhưng khi có không gian riêng, con lại rất giàu cảm xúc.
Giải pháp:
- Dành 1 buổi/tuần 5-10 phút nói chuyện riêng để hỏi sở thích, khen nỗ lực, cùng vẽ tranh hay hỏi về điều gì con thấy gì vui, điều gì làm con khó chịu.
- Tránh chỉ gặp trẻ khi có “vấn đề”.
👉 Khi trẻ đã có thể hợp tác tốt, ít hành vi chen ngang và biết tự sửa lỗi, đó là dấu hiệu fade-out. Bố mẹ có thể xem thêm bài viết: 5 dấu hiệu trẻ sẵn sàng dừng can thiệp shadow teacher để hiểu thêm về giai đoạn này.
Lời kết
Trẻ ADHD trong lớp không phải là một trở ngại, mà là lời nhắc để chúng ta tổ chức lớp học theo hướng linh hoạt, cá nhân hóa hơn. Điều quan trọng không nằm ở việc làm cho lớp học “êm ả hoàn hảo”, mà là xây dựng môi trường để mỗi đứa trẻ. Dù nhiều năng lượng, hay khó tập trung đều có cơ hội thể hiện khả năng thật sự của mình.
Nếu bố mẹ cần thêm hỗ trợ về quan sát hành vi, thiết lập chiến lược học tập cá nhân, hoặc phối hợp cùng nhà trường, Sen An sẵn sàng đồng hành từng bước cùng gia đình.