Trao đổi với giáo viên trẻ là bước quan trọng nhất để giúp các bé yêu có nhu cầu đặc biệt thích nghi tốt hơn khi đến lớp. Một giáo viên giỏi không thể “đọc vị” trẻ ngay từ ngày đầu tiên nếu thiếu sự hợp tác từ bố mẹ.
Có không ít bố mẹ chọn cách im lặng, che giấu việc con đang gặp khó khăn. Một số phụ huynh thậm chí thử “giấu chẩn đoán” của con để chờ xem cô giáo có phát hiện không, với hy vọng con mình “bình thường rồi”. Nhưng việc này chỉ khiến giáo viên rơi vào thế bị động, khó hỗ trợ kịp thời. Còn bé yêu thì phải vật lộn trong môi trường mới mà không ai hiểu đúng. Đây là điều Sen An thường xuyên gặp trong thực tế trị liệu, và thật sự đáng tiếc. Sau đây là 10 điều quan trọng mà bố mẹ nên chủ động trao đổi với giáo viên trẻ trước khi năm học mới bắt đầu.
1. Vì sao cần trao đổi đầy đủ với giáo viên trước năm học mới?
Trẻ có nhu cầu đặc biệt không thể tự thích nghi với thay đổi như những trẻ khác. Khi chuyển sang một lớp mới, giáo viên mới, môi trường mới. Các con cần được hỗ trợ từng bước. Và chính giáo viên là người cần nhiều thông tin nhất để làm tốt nhiệm vụ hỗ trợ này.
1.1 Trẻ đặc biệt cần sự chuẩn bị có định hướng, không thể thích nghi một cách tự nhiên
Trẻ có rối loạn phổ tự kỷ (ASD) thường mất trung bình 4–6 tuần để ổn định hành vi khi chuyển lớp nếu không được chuẩn bị kỹ. Đây là kết luận từ Autism Speaks.
Nếu bố mẹ không trao đổi với giáo viên trẻ từ trước, giáo viên có thể hiểu sai hành vi của con: tưởng bé không hợp tác, cố tình làm sai hoặc thiếu lễ phép. Trong khi thật ra con chỉ đang quá tải. Với sự chuẩn bị từ trước, giáo viên sẽ có kế hoạch hỗ trợ phù hợp: giảm yêu cầu, kéo dài thời gian làm quen, sử dụng hoạt động chuyển tiếp nhẹ nhàng.
1.2 Giáo viên không phải lúc nào cũng có dữ liệu đầy đủ từ hồ sơ trường học
- Hồ sơ học sinh thường chung chung – thiếu thông tin cá nhân hóa, thói quen và hành vi đặc thù.
- Phụ huynh chính là người nắm “chìa khóa” để giáo viên hiểu đúng, dạy đúng, hỗ trợ hiệu quả.
2. Checklist 10 điều cha mẹ nên trao đổi với giáo viên trẻ trước năm học mới
Việc chia sẻ thông tin cụ thể ngay từ đầu sẽ giúp giáo viên không bị lúng túng khi bé có biểu hiện khác biệt trong lớp. Một trong những nội dung quan trọng nhất cần trao đổi là tình trạng chẩn đoán và quá trình can thiệp hiện tại của con.
2.1 Tình trạng chẩn đoán và mức độ can thiệp hiện tại
Việc đầu tiên cần làm là thông báo rõ ràng về chẩn đoán của bé yêu nếu có: Tự kỷ? Chậm phát triển ngôn ngữ? Rối loạn hành vi?… Kèm theo đó là lộ trình can thiệp: thời gian đã theo, mô hình can thiệp (ABA, TEACCH, Denver…), tần suất mỗi tuần, kết quả ghi nhận được.
Thông tin này sẽ giúp giáo viên hình dung mức độ hỗ trợ cần thiết. Đồng thời, giáo viên không bị bất ngờ nếu bé có hành vi hoặc biểu hiện “lạ” so với các bạn khác. Điều này cũng giúp họ điều chỉnh mong đợi sao cho thực tế và nhân văn hơn.
2.2 Điểm mạnh nổi bật của con
Khi trao đổi với giáo viên trẻ, bố mẹ cần biết mỗi bé đều có một thế mạnh riêng. Có bé yêu âm nhạc, có bé mê xếp hình, có bé nhớ tên loài vật rất giỏi. Bố mẹ nên chia sẻ cụ thể để giáo viên tận dụng như công cụ dạy học, động lực khen thưởng hoặc gắn kết cảm xúc.
Một giáo viên từng chia sẻ với Sen An rằng: “Chỉ cần biết bé thích xe buýt, mình có thể biến tiết học Toán thành một cuộc hành trình và bé đã học rất hăng!” Đó là ví dụ điển hình cho việc phối hợp giáo dục trẻ đặc biệt bằng chính điểm mạnh của con.
2.3 Trao đổi với giáo viên trẻ về hành vi con thường gặp khi căng thẳng
Bé có thường ném đồ, hét to, quay tròn người, tự cào tay hay trốn vào gầm bàn khi căng thẳng không? Những phản ứng như vậy không phải là hư hay cố ý. Chúng là biểu hiện cơ thể và não bộ của con đang quá tải.
Khi giáo viên hiểu rõ đây là tín hiệu căng thẳng, họ sẽ không nhìn nhận tiêu cực mà biết cách điều chỉnh tình huống. Điều này rất quan trọng trong việc cách hỗ trợ trẻ tại lớp một cách kịp thời, nhân văn.
2.4 Cách làm con bình tĩnh lại
Một số bé thích được ôm nhẹ, có bé cần ngồi ở góc yên tĩnh, nghe nhạc hoặc cầm món đồ yêu thích. Cũng có trẻ chỉ cần được nhắc câu quen thuộc: “Không sao, mình thở nhé.”
Khi trao đổi với giáo viên trẻ, bố mẹ cứ chia sẻ thật cụ thể ra. Bé cần gì – mất bao lâu để dịu lại – ai nên đến gần, ai nên đứng xa. Những điều tưởng nhỏ này lại quyết định việc trẻ có phục hồi cảm xúc nhanh và quay lại lớp học hay không.
2.5 Các từ/câu quen thuộc con đã quen nghe ở nhà
Trẻ tự kỷ thường có phản xạ rất tốt với các cụm từ đã quen. Nếu ở nhà con hay nghe “Con làm được mà”, “Xong mình chơi nhé”, “Đếm đến ba nào”… thì giáo viên nên sử dụng lại các mẫu câu này để giúp trẻ thấy an toàn, dễ hiểu hơn.
Một cô giáo từng chia sẻ: “Chỉ cần nói đúng câu mẹ bé hay dùng, con lập tức làm theo.” Đó là lý do việc trao đổi với giáo viên trẻ về ngôn ngữ là cực kỳ quan trọng.
2.6 Khả năng giao tiếp hiện tại
Bé đang ở giai đoạn giao tiếp nào? Có biết gọi tên? Có trả lời bằng mắt không? Có dùng hình ảnh hoặc ký hiệu không? Biết ra dấu khi muốn ăn, uống hay đi vệ sinh không?
Thông tin này giúp giáo viên chọn đúng cách phản hồi: nói đơn giản, dùng cử chỉ, hay dùng bảng hình. Đây là điều bắt buộc nếu muốn xây dựng kết nối hiệu quả với con ở lớp.
2.7 Lịch trình sinh hoạt quen thuộc
Trẻ có thể rất khó chịu nếu đang quen 12 giờ ăn trưa mà lớp lại đổi thành 11 giờ. Hoặc nếu con ngủ trưa lúc 1 giờ ở nhà nhưng ở lớp ngủ từ 11:30, con có thể quấy khóc hoặc không chịu nằm.
Khi trao đổi với giáo viên trẻ, bố mẹ chia sẻ rõ các mốc thời gian sinh hoạt sẽ giúp giáo viên sắp xếp phù hợp hoặc có bước chuyển nhẹ nhàng để con không bị rối loạn sinh học.
2.8 Cách xử lý khi con phản ứng tiêu cực
Con phản ứng thế nào khi bị nhắc nhở? Con cần bao lâu để “hạ nhiệt”? Có cần giáo viên làm gì hay chờ tự điều chỉnh? Nên nói câu gì, tránh từ nào?
Nếu ở nhà cha mẹ thường lờ đi hành vi đó, còn ở lớp cô giáo phản ứng gay gắt, con sẽ rất khó hiểu và hoang mang. Hãy thống nhất cách xử lý để giáo viên cảm thấy được đồng hành, không bị đơn độc.
2.9 Trao đổi với giáo viên trẻ về mục tiêu cha mẹ đang theo đuổi trong năm học này
Bạn muốn con học kỹ năng gì trong năm nay? Ví dụ: ngồi học 5 phút, nói câu có chủ – vị, biết chờ đến lượt, biết giơ tay xin phép, hoặc chơi cùng bạn.
Nếu mục tiêu rõ ràng, giáo viên sẽ dễ lên kế hoạch hỗ trợ. Đừng sợ đặt mục tiêu, miễn là cụ thể, phù hợp, và được lặp lại thường xuyên ở cả nhà và lớp.
2.10 Thói quen và hoạt động con yêu thích
Con thích gì? Xem video gì? Ghét âm thanh nào? Yêu nhân vật nào? Món đồ nào khiến bé bình tĩnh lại?
Những sở thích này không chỉ là phần thưởng – chúng có thể là “cầu nối” để giáo viên kết nối cảm xúc, dạy kỹ năng xã hội hoặc dẫn dắt vào bài học. Đây là nền tảng của việc phối hợp giáo dục trẻ đặc biệt một cách gần gũi.
3. Cách chia sẻ với giáo viên hiệu quả
Chỉ cần một vài tài liệu rõ ràng, súc tích là đủ để trao đổi với giáo viên trẻ để hình dung về bé. Dưới đây là cách chuẩn bị tài liệu giới thiệu ngắn gọn nhưng rất hữu ích cho giáo viên đầu năm học.
3.1 Gửi trước tài liệu ngắn gọn (1 trang A4)
Một bảng thông tin cá nhân hóa gồm các mục: hành vi ở nhà của trẻ, nhu cầu đặc biệt của trẻ, cách phản ứng, lịch trình, điểm mạnh, câu nói quen thuộc… sẽ giúp giáo viên “hiểu con trong 5 phút”.
Sen An có thể hỗ trợ bố mẹ chuẩn bị tài liệu này, gọi là “Profile giới thiệu bé yêu/ About Me” – một công cụ hữu ích để xây dựng kết nối tích cực.
3.2 Gặp riêng giáo viên vào tuần đầu năm học
Chỉ cần 15 phút gặp mặt để chia sẻ những điểm chính. Và đặc biệt là lắng nghe giáo viên. Đây không phải cuộc “báo cáo”, mà là cuộc đối thoại đồng hành. Đừng đợi đến khi có “vấn đề” mới họp.
Bố mẹ càng chủ động, giáo viên càng tin tưởng và linh hoạt trong việc trao đổi với giáo viên trẻ xuyên suốt cả năm.
Lời kết
Trao đổi với giáo viên trẻ là hành trình không bắt đầu và kết thúc trong một lần gặp. Đó là sự đồng hành liên tục, sự lắng nghe hai chiều và sự chủ động từ cả hai phía. Sen An luôn tin rằng: khi người lớn phối hợp với nhau, những đứa trẻ tuyệt vời của chúng ta sẽ có cơ hội phát triển trọn vẹn.
👉 Nếu bố mẹ cần hỗ trợ cá nhân hóa hồ sơ, hướng dẫn cách trao đổi, hay chỉ đơn giản là người lắng nghe, Sen An sẵn sàng đồng hành cùng gia đình.
👉 Mời bố mẹ tham khảo thêm:
- Phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ: So sánh ABA, Floortime, TEACCH
- Tự kỷ ở bé gái: Vì sao triệu chứng bị che giấu tinh vi?