Tự kỷ ở bé gái là một chủ đề ngày càng được quan tâm, nhưng cũng là khía cạnh dễ bị hiểu lầm nhất. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tỉ lệ chẩn đoán tự kỷ ở bé trai cao gấp 4 lần so với bé gái. Điều này khiến nhiều bố mẹ nghĩ rằng tự kỷ ở bé gái là hiếm gặp. Nhưng sự thật thì sao? Liệu các cô bé đáng yêu thực sự ít mắc hơn? Hay chỉ vì dấu hiệu ở các con âm thầm, tinh tế và dễ bị bỏ qua?
Sen An hiểu bố mẹ đang lo lắng. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện, khoa học nhưng đầy thấu cảm, để giúp bố mẹ nhận diện sớm dấu hiệu tự kỷ ở bé gái và có hướng can thiệp đúng lúc, đúng cách.
1. Tự kỷ ở bé gái – Những khác biệt ít người biết
Mỗi đứa trẻ là một thế giới riêng, và điều đó càng đúng khi nói đến các bé gái trong phổ tự kỷ. Không giống như các bé trai, các cô bé thường có xu hướng thể hiện triệu chứng một cách kín đáo, khiến việc phát hiện trở nên khó khăn hơn.
1.1 Khác biệt tự kỷ ở bé gái về biểu hiện hành vi và cảm xúc
Không giống như các bé trai, tự kỷ ở bé gái thường biểu hiện bằng những hành vi rất nhẹ. Các bé có thể ít nói, trầm lặng, hay lo âu nhưng không có những hành vi bùng nổ rõ rệt.
Nhiều cô bé có thể thích chơi một mình, không muốn giao tiếp bằng mắt. Nhưng lại không gây rối nên dễ bị bỏ qua. Những hành vi lặp lại cũng có thể bị ngụy trang bằng các sở thích tưởng như “bình thường”.
Một nghiên cứu của Journal of Autism (2020) cho thấy bé gái che giấu triệu chứng. Bằng cách cố gắng bắt chước bạn bè, hòa nhập xã hội bằng sự quan sát tinh tế.
1.2 Khả năng “ngụy trang” xã hội khiến dễ bị bỏ sót
Các cô bé thường học cách phản ứng “đúng chuẩn” dù bên trong không hiểu rõ tình huống. Sự khéo léo này tạo cảm giác rằng con đang phát triển bình thường.
Nhiều trường hợp bị chẩn đoán nhầm thành rối loạn lo âu, trầm cảm hoặc đơn giản là tính cách nhút nhát. Một nghiên cứu năm 2021 của Đại học Cambridge chỉ ra: hơn 50% phụ nữ mắc tự kỷ ở bé gái bị bỏ sót cho đến tuổi trưởng thành.
2. Vì sao tự kỷ ở bé gái dễ bị bỏ sót?
Việc chẩn đoán tự kỷ hiện nay vẫn còn chịu ảnh hưởng lớn bởi định kiến giới và các công cụ đo lường chưa phù hợp với bé gái. Hãy cùng nhìn sâu hơn vào những nguyên nhân khiến các cô bé thường bị bỏ sót.
2.1 Định kiến giới tính trong nhận thức và chẩn đoán
Xã hội thường cho rằng con gái thì nhút nhát, trầm tính là chuyện bình thường. Vì vậy, nhiều dấu hiệu tự kỷ ở bé gái bị nhầm lẫn với tính cách.
Bên cạnh đó, các công cụ chẩn đoán hiện nay như DSM hay ADOS được thiết kế dựa trên biểu hiện phổ biến ở bé trai. Trung tâm Autism Research Center cho biết: hiện tại, công cụ chẩn đoán có thể bỏ sót từ 30–50% tự kỷ ở bé gái.
2.2 Bé gái thường tự thu mình, không gây rối – nên ít được chú ý
Một điều khác biệt nữa là các cô bé thường chọn cách rút lui khi gặp khó khăn trong giao tiếp. Thay vì thể hiện hành vi tiêu cực.
Phụ huynh và giáo viên đôi khi lại nghĩ rằng con ngoan, ít nói là dễ nuôi. Sự hiểu lầm này khiến thời gian phát hiện tự kỷ bị kéo dài.
Theo Autism Speaks (2020), chẩn đoán chậm ở trẻ nữ trung bình trễ hơn 2–3 năm so với bé trai. Điều này khiến cơ hội can thiệp sớm bị giảm đi đáng kể.
3. Những dấu hiệu tự kỷ nhẹ ở bé gái mà phụ huynh cần chú ý
Các triệu chứng nhẹ, diễn ra âm thầm thường khiến phụ huynh không nhận ra sớm. Dưới đây là những biểu hiện thường thấy nhưng dễ bị bỏ qua ở các cô bé trong phổ tự kỷ.
- Bé ít giao tiếp bằng mắt, chỉ phản hồi khi được hỏi.
- Con thích chơi một mình, không chủ động tạo mối quan hệ.
- Có đam mê mãnh liệt với một chủ đề cụ thể nhưng không chia sẻ với người khác.
- Cực kỳ nhạy cảm với cảm xúc người khác, nhưng không biết thể hiện cảm xúc của mình.
Sen An gợi ý: bố mẹ nên ghi lại hành vi của con mỗi tuần. Việc theo dõi giúp nhận diện sự khác biệt giới tính trong tự kỷ chính xác hơn theo thời gian.
👉 Ngoài ra, bố mẹ có thể đọc thêm bài viết: Kỹ năng vận động trẻ tự kỷ: Cha mẹ ít ai biết cách .Để nhận diện sâu hơn những biểu hiện sớm.
4. Cần làm gì khi nghi ngờ bé gái có dấu hiệu tự kỷ?
Nếu bố mẹ đang băn khoăn về hành vi của con, đừng chờ đợi quá lâu. Can thiệp đúng lúc, dù muộn hơn kỳ vọng, vẫn luôn tạo ra khác biệt tích cực.
4.1 Đánh giá đa chiều, không dựa vào “khuôn mẫu hành vi”
Bố mẹ nên đưa con đến các trung tâm có kinh nghiệm chuyên sâu về tự kỷ ở bé gái. Thay vì chỉ đánh giá theo thang điểm phổ thông.
Một số công cụ đánh giá đang được cải tiến và phù hợp hơn với giới nữ. Bao gồm: Social Responsiveness Scale – SRS-2 và Q-ASC. Điều quan trọng là bố mẹ nên cung cấp đầy đủ lịch sử phát triển, cảm xúc và cách chơi của con.
4.2 Can thiệp sớm vẫn là chìa khóa vàng – dù phát hiện trễ hơn
Nghiên cứu cho thấy: các bé gái được can thiệp bằng Floortime hoặc trị liệu nhận thức hành vi (CBT). Có cải thiện rõ rệt về khả năng giao tiếp và xử lý cảm xúc.
Dù phát hiện muộn, hành trình can thiệp vẫn còn rất nhiều hi vọng. Nếu bố mẹ phối hợp chặt chẽ với chuyên gia và nhà trường.
👉 Gợi ý: Bố mẹ nên tìm hiểu thêm về Trị liệu âm nhạc trẻ tự kỷ: Khi nốt nhạc thay đổi cả hành vi . Đây là một hướng trị liệu cảm xúc đang rất hiệu quả.
5. Sen An – Đồng hành cùng những hành trình phát hiện sớm và can thiệp đúng
Sen An không chỉ đơn thuần là một nơi đánh giá và trị liệu. Chúng tôi là người đồng hành, người lắng nghe, người kết nối để mang đến giải pháp cá nhân hóa cho mỗi bé gái có dấu hiệu tự kỷ.
Tại Sen An, chúng tôi hiểu rằng tự kỷ ở bé gái cần một quy trình đánh giá và trị liệu thật riêng biệt. Đội ngũ chuyên gia tại đây được đào tạo về sự khác biệt giới tính trong tự kỷ, và thường xuyên cập nhật các công cụ đánh giá mới nhất.
Mỗi ca đánh giá đều được thực hiện kỹ lưỡng, thông qua quan sát trực tiếp, phỏng vấn phụ huynh, và kết hợp đa dạng công cụ sàng lọc.
Sen An từng tiếp nhận một cô bé 6 tuổi – được chẩn đoán chậm hơn bạn bè 2 năm. Sau 8 tháng can thiệp Floortime kết hợp CBT. Cô bé đã chủ động kết nối, thể hiện cảm xúc rõ ràng hơn và hòa nhập tốt hơn trong lớp.
Chúng tôi tin rằng: “Tôn trọng khác biệt – đồng hành bằng sự thấu cảm và khoa học” chính là nền tảng để mỗi bé yêu phát triển tốt nhất.
Lời kết
Tự kỷ ở bé gái thường âm thầm, ít gây chú ý. Nhưng điều đó không có nghĩa là không quan trọng. Sự lắng nghe và tinh ý của bố mẹ có thể thay đổi cả cuộc đời con. Hãy để Sen An cùng bố mẹ đồng hành, kịp thời phát hiện và hỗ trợ con theo cách con cần. “Không bao giờ là quá muộn – miễn là ta bắt đầu từ yêu thương và hiểu biết.”
👉 Liên hệ Sen An ngay hôm nay. Để được tư vấn và đánh giá sớm cho bé yêu của mình.