“Cô giáo nghi con tự kỷ – chỉ một câu ngắn thôi mà khiến lòng tôi trĩu nặng. Tôi vẫn nhớ rõ buổi họp phụ huynh đầu tiên ấy. Cô không nói gì về chữ, số hay tiến độ học. Cô chỉ nhẹ nhàng chia sẻ: ‘Bé hơi khác… không tập trung, không hòa đồng, hay cáu gắt’. Tôi im lặng. Mọi thứ như dừng lại vài giây.”
Sen An hiểu cảm giác ấy. Nhiều phụ huynh cũng từng ngỡ ngàng như vậy. Khi cô giáo nghi con tự kỷ, họ không biết nên lo lắng, nên buồn, hay nên tự trách.
Con tôi có thực sự “khác lạ”? Hay chỉ là một cách nhìn khác từ người lớn?
Không phải mọi dấu hiệu lạ đều là bất thường. Nhưng nhiều dấu hiệu nhỏ tích tụ lại có thể là cảnh báo sớm mà bố mẹ không nên bỏ qua. Bài viết này sẽ giúp bố mẹ:
- Phân biệt giữa cá tính độc lập và các dấu hiệu cần lưu ý.
- Hiểu rõ các biểu hiện khi cô giáo nghi con tự kỷ.
- Biết cần làm gì, và bắt đầu từ đâu.
Phân biệt giữa cá tính và dấu hiệu bất thường
Một đứa trẻ “khác biệt” không đồng nghĩa với “có vấn đề”. Nhưng đôi khi, chính vì nghĩ con chỉ là “cá tính mạnh”, bố mẹ lại vô tình bỏ lỡ thời điểm vàng để can thiệp sớm.
- Trẻ không tập trung ở lớp → Có thể là dấu hiệu tăng động giảm chú ý (ADHD)?
- Trẻ không hòa đồng → Có thể là dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ?
- Trẻ dễ cáu gắt → Có thể là rối loạn điều hòa cảm xúc hoặc cảm giác quá nhạy cảm với môi trường xung quanh?
Hoặc đôi khi, những dấu hiệu trên có thể đang cùng tồn tại.
Cô giáo có đang “quá khắt khe”, hay cô thấy điều mà cha mẹ chưa thấy?
Giáo viên không phải nhà chẩn đoán. Nhưng chính vì họ tiếp xúc với nhiều trẻ cùng lúc, nên họ dễ nhận ra sự lệch pha trong hành vi, cảm xúc hoặc kỹ năng xã hội của một bé. Nếu cô giáo nghi con tự kỷ, đó có thể là vì cô thật sự lo lắng, chứ không phải đang “gán nhãn” con vô căn cứ.
Là phụ huynh, phản ứng đầu tiên rất dễ là tự vệ. Nhưng thay vì vội vàng lo lắng hay phủ nhận, bố mẹ hãy chọn cách quan sát lại con kỹ hơn.
Tôi nên làm gì sau khi nghe cô giáo nghi con tự kỷ?
Điều đầu tiên là: đừng hoảng loạn. Việc bố mẹ lo lắng là hoàn toàn tự nhiên, nhưng điều quan trọng hơn là hành động đúng và kịp thời.
Trước tiên, bố mẹ hãy dành vài ngày để quan sát con kỹ hơn:
- Con có nhìn vào mắt khi gọi tên không?
- Con có trả lời khi được hỏi không?
- Con có chơi với trẻ khác không hay chỉ chơi một mình?
- Khi không vừa ý, con phản ứng ra sao?
Ghi chú lại các hành vi mà bố mẹ thấy lặp đi lặp lại, từ những điều nhỏ nhất: ánh mắt, giọng nói, biểu cảm, khả năng theo chỉ dẫn.
Đặc biệt, nếu con không tập trung ở lớp, thường xuyên nổi cáu, giao tiếp kém, bố mẹ nên đưa con đi đánh giá sớm.
Nếu đúng là con có vấn đề phát triển, liệu có quá muộn?
Hoàn toàn chưa muộn. Nhưng sự chậm trễ có thể làm giảm hiệu quả của quá trình hỗ trợ. 0-6 tuổi là giai đoạn vàng để can thiệp hành vi, ngôn ngữ, giao tiếp và cảm xúc.
Đây là lúc não bộ của bé yêu đang phát triển mạnh mẽ, dễ tiếp nhận những kỹ năng mới. Khi cô giáo nghi con tự kỷ, can thiệp đúng thời điểm đồng nghĩa với việc giúp con hạn chế tối đa những ảnh hưởng lâu dài đến kết quả học tập, khả năng hòa nhập và chất lượng cuộc sống trong tương lai.
Khi cô giáo nghi con tự kỷ, liệu con có thể đi học bình thường nếu có vấn đề?
Có. Với sự hỗ trợ phù hợp, con hoàn toàn có thể hòa nhập tốt trong môi trường học đường. Những phương pháp hỗ trợ hiệu quả bao gồm: đồng hành cùng Shadow Teacher, xây dựng kế hoạch học tập cá nhân hóa (IEP), và phối hợp thường xuyên giữa nhà trường – gia đình – chuyên gia.
Thực tế, không phải trẻ có dấu hiệu khác lạ nào cũng cần rút khỏi môi trường học tập hòa nhập. Điều quan trọng là xác định đúng nhu cầu, hỗ trợ đúng mức và duy trì được sự đồng hành liên tục.
Đây là những tình huống Sen An gặp mỗi mùa tựu trường và cũng là lý do chúng tôi có mặt
Sen An đã đồng hành cùng hơn 50 gia đình chỉ trong 3 tháng qua, giải quyết hiệu quả các trường hợp con có dấu hiệu “khác lạ”. Điều mà chúng tôi thấy rõ là: mọi hành vi đều có nguyên nhân, và mọi trẻ đều có thể học cách kiểm soát hành vi nếu được hướng dẫn đúng cách.
Đánh giá ban đầu, test sàng lọc
Trước khi can thiệp, cần biết rõ con đang ở đâu. Tại Sen An, đội ngũ chuyên gia tiến hành đánh giá hành vi, cảm xúc, ngôn ngữ và phát triển tổng thể của bé yêu. Mỗi đánh giá được cá nhân hóa để phù hợp với độ tuổi và bối cảnh cụ thể của từng con.
Chúng tôi không vội vàng đưa ra kết luận. Thay vào đó, chuyên gia sẽ trao đổi 1:1 với bố mẹ, phân tích kỹ lưỡng: Liệu con có thật sự đang gặp khó khăn phát triển, hay chỉ là sự chênh lệch tạm thời về kỹ năng? Cần can thiệp ở mức nào? Bắt đầu từ đâu là phù hợp?
Bố mẹ sẽ biết:
- Con đang ở giai đoạn phát triển nào.
- Có cần can thiệp không.
- Nếu có, can thiệp ra sao để hiệu quả và phù hợp với cá tính của con.
Can thiệp sớm
Một khi đã có đánh giá, chương trình can thiệp sẽ được thiết kế riêng cho từng trẻ. Chúng tôi xây dựng lộ trình cá nhân hóa dựa trên các tiêu chí: độ tuổi, mức độ khó khăn, nền tảng ngôn ngữ, kỹ năng xã hội và sự phối hợp từ gia đình.
Các nội dung can thiệp tập trung vào:
- Rèn kỹ năng sống độc lập và điều tiết cảm xúc.
- Hỗ trợ phát triển ngôn ngữ (đặc biệt quan trọng với trẻ dễ lặp lại lời người khác.
- Cải thiện hành vi, giúp con không còn dễ cáu gắt, không phản ứng thái quá.
- Tăng khả năng tương tác xã hội, xử lý tình huống giao tiếp trong lớp học.
Việc kết hợp can thiệp tại trung tâm và duy trì kỹ năng tại nhà là yếu tố giúp con tiến bộ bền vững. Bố mẹ sẽ luôn được hướng dẫn cách tiếp tục hỗ trợ con tại nhà. Để mọi bước chuyển biến đều được củng cố chắc chắn.
👉 Xem thêm bài: Vì sao trẻ tự kỷ lặp lại lời người khác? Có nguy hiểm không?
Cần Shadow Teacher khi cô giáo nghi con tự kỷ
Với những bé có khó khăn rõ nét về hành vi, cảm xúc hay khả năng tập trung ở lớp, Sen An đề xuất giải pháp có Shadow Teacher. Là người hỗ trợ trực tiếp trong môi trường học đường.
Vậy shadow teacher là gì? Đây là người theo sát bé tại lớp, giúp bé điều tiết hành vi, hỗ trợ các hoạt động học tập, đồng thời là cầu nối giữa con – giáo viên – bạn bè. Shadow Teacher cũng giúp giáo viên hiểu con hơn, tránh dán nhãn “nghịch” hay “quậy phá” khi thực chất, bé chỉ đang gặp khó khăn chưa được hỗ trợ đúng.
Sen An cam kết rằng mỗi bé có dấu hiệu đặc biệt đều xứng đáng được hiểu, được hỗ trợ và được tạo cơ hội phát triển theo đúng tiềm năng của mình.
👉 Nếu bố mẹ muốn hiểu rõ hơn về môi trường học tập an toàn, hãy đọc thêm: Trẻ tự kỷ bị bắt nạt: Cha mẹ nên dạy gì để con an toàn?.
Lời kết
“Tôi từng khóc khi nghe cô giáo nói con tôi ‘khác lạ’. Nhưng hôm nay, tôi mỉm cười vì biết: con tôi không sai – con chỉ cần được nhìn nhận theo cách đúng. Và tôi biết mình đang đi đúng hướng.”
Nếu cô giáo nghi con tự kỷ, đừng xem đó là một bản án. Hãy xem đó là một lời nhắc để bắt đầu tìm hiểu, lắng nghe con và hành động.
Đừng đợi đến khi con bị tổn thương bởi định kiến. Đừng để “khác lạ” trở thành rào cản. Hãy biến nó thành điểm bắt đầu cho một hành trình phát triển đúng đắn.
————————————————
Tại Sen An – Trung tâm Tham vấn và Trị liệu Tâm lý & Giáo dục chuyên sâu, chúng tôi luôn đồng hành cùng gia đình trong hành trình hỗ trợ trẻ có nhu cầu đặc biệt như ADHD, tự kỷ, rối loạn cảm xúc… Sở hữu đội ngũ chuyên gia dày dặn kinh nghiệm, Sen An xây dựng các chương trình can thiệp cá thể hóa, phù hợp với từng hồ sơ cụ thể của trẻ.
☎️ Liên hệ Sen An ngay hôm nay để được tư vấn miễn phí và cùng nhau mở ra cơ hội phát triển trọn vẹn cho trẻ.