ADHD ở bé gái không giống với hình ảnh tăng động quen thuộc. Trái lại, nhiều cô bé mắc ADHD lại rất yên lặng, ngoan ngoãn và… dễ bị bỏ qua. Một phụ huynh từng chia sẻ: “Con gái tôi học không tốt, hay mơ màng, lơ đễnh… nhưng rất ngoan, chẳng bao giờ phá phách.”
Đây chính là nguyên nhân khiến nhiều gia đình không nhận ra ADHD đang âm thầm ảnh hưởng đến con. Không phải vì con không gặp khó khăn – mà là vì con giỏi che giấu. Bài viết này giúp bố mẹ hiểu sâu về ADHD ở trẻ gái, từ biểu hiện, lý do dễ bị bỏ sót, đến cách hỗ trợ đúng đắn và nhân văn.
1. Những biểu hiện ADHD “kín đáo” ở trẻ gái – dễ bị bỏ qua
ADHD ở trẻ gái thường không gây chú ý vì biểu hiện nhẹ nhàng, không gây rối. Nhưng điều đó không có nghĩa là trẻ không gặp khó khăn.
1.1 Khó tập trung có chọn lọc nhưng không gây rối
ADHD ở bé gái thường thuộc thể không tăng động, gọi là ADHD thể không chú ý. Bé không chạy nhảy khắp nơi như các bạn nam. Bé chỉ lặng lẽ mất tập trung.
Cô bé có thể chăm chú tô tranh hàng giờ, nhưng chỉ 5 phút đã chán môn Toán. Trẻ không hề nghịch ngợm nhưng dễ phân tâm bởi tiếng gió, tiếng bút rơi, ánh sáng…
Biểu hiện thường gặp:
- Quên sách vở, bài tập thường xuyên.
- Làm bài dở dang vì… quên bước.
- Không gây rối nhưng cũng không hoàn thành nhiệm vụ.
1.2 Mơ màng, mất kết nối – Dấu hiệu của Sluggish Cognitive Tempo (SCT)
Một số cô bé có biểu hiện tâm trí “trôi lơ lửng” cả khi đang ngồi trong lớp. Đây là một dạng rối loạn chú ý thể kín đáo, liên quan chặt chẽ đến ADHD ở trẻ bé gái.
ADHD ở bé gái thể SCT dễ bị nhầm với “lười” hoặc “thiếu thông minh”. Bé hay nhìn ra cửa sổ, mắt xa xăm, ít tương tác trong lớp.
Biểu hiện cần lưu ý:
- Phản ứng chậm, thường trả lời muộn.
- Hiếm khi giơ tay phát biểu.
- Không chủ động giao tiếp với giáo viên hay bạn bè.
1.3. Tăng độ nhạy cảm với chỉ trích và thất bại – Rejection Sensitivity Dysphoria (RSD)
Một biểu hiện phổ biến nhưng ít được nhắc đến của ADHD ở bé gái là RSD. Đây là phản ứng cảm xúc mạnh mẽ với lời chê, cảm giác thất bại hay bị từ chối.
Trẻ gái có thể bật khóc chỉ vì bị nhắc nhẹ. Sau một lần làm sai, bé có thể rút lui hoàn toàn, không dám tham gia hoạt động nữa.
Biểu hiện:
- Rút lui sau khi bị chê.
- Tự trách bản thân quá mức.
- Hay nói: “Con kém quá”, “Con ngu thật”.
1.4. Khó khăn trong tổ chức và quản lý thời gian – Rối loạn chức năng điều hành (Executive Dysfunction)
Bé gái có thể hiểu bài nhưng không làm xong. Không phải vì thiếu cố gắng, mà vì khó tổ chức và điều phối hành động.
- Bé mất nhiều thời gian chuẩn bị đi học.
- Khó chia nhỏ việc lớn thành từng bước.
- Dễ bối rối khi phải làm nhiều việc cùng lúc.
Rối loạn chú ý thể kín đáo khiến mọi thứ trong đầu con rối tung, dù bên ngoài vẫn rất bình thản.
1.5. Tự ti âm thầm
Khi ADHD không được phát hiện, bé dễ xây dựng bản thân như một người “kém cỏi”. Mặc dù nỗ lực, con vẫn không hiểu tại sao mình luôn bị chậm lại.
Điều này ảnh hưởng lâu dài đến lòng tự trọng và hình ảnh cá nhân.
Biểu hiện rõ rệt:
- Dễ so sánh bản thân với người khác.
- Ngại thử điều mới vì sợ sai.
- Không dám bày tỏ ý kiến, dù có suy nghĩ hay.
ADHD ở bé gái ảnh hưởng sâu đến lòng tự trọng, nếu không được đồng hành đúng cách.
2. Vì sao ADHD ở bé gái thường bị chẩn đoán muộn?
Mặc dù tỉ lệ mắc không thấp, ADHD ở trẻ gái lại thường bị phát hiện muộn hơn bé trai. Nguyên nhân là do những biểu hiện quá kín đáo.
2.1. ADHD ở bé gái thường biểu hiện “im lặng” nên dễ bị bỏ qua
Phần lớn bé gái mắc ADHD thuộc thể không tăng động. Trẻ không quậy phá nên người lớn không phát hiện. Những dấu hiệu như hay quên, lơ đễnh, mơ màng… thường bị bỏ qua.
Trẻ ít gây phiền phức nên không bị “soi”. Khiến ADHD thể không tăng động càng khó nhận ra.
- Bé chậm nhưng không gây rối.
- Bé quên bài nhưng không phản ứng tiêu cực.
- Không ai nghĩ tới ADHD vì “con bé vẫn ngoan”.
2.2. Bé gái có xu hướng che giấu và thích nghi tốt hơn
ADHD ở bé gái thường bị “ngụy trang” bằng sự ngoan ngoãn. Trẻ cố gắng bắt chước bạn để trông giống bình thường. Đây là hiện tượng masking – phổ biến cả ở trẻ tự kỷ nữ.
Kết quả là bé luôn mệt mỏi, căng thẳng nhưng không ai biết. Cô bé tưởng mình “vô dụng” vì không hiểu nguyên nhân mệt mỏi.
- Bé cố gắng giữ yên lặng dù mệt mỏi.
- Không ai nhận ra con đang “gồng”.
- Con không dám than phiền vì sợ làm phiền người lớn.
2.3. Hệ thống chẩn đoán hiện tại thiên lệch giới
Nhiều thang đánh giá ADHD (như Conners, Vanderbilt) được phát triển từ dữ liệu trẻ nam. Vì vậy, biểu hiện kín đáo của ADHD ở trẻ gái dễ bị loại trừ.
Bé không đạt ngưỡng điểm, không được chẩn đoán. Nhiều khi bác sĩ lại kết luận là lo âu, trầm cảm, mà bỏ sót nguyên nhân gốc.
2.4. ADHD ở bé gái dễ đồng mắc rối loạn khác
Trẻ gái mắc ADHD có thể đồng thời có lo âu, trầm cảm nhẹ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế hoặc rối loạn ăn uống. Những rối loạn này “che mờ” triệu chứng chính.
Khi thấy con hay buồn, rút lui, người lớn dễ nghĩ đó là trầm cảm hoặc stress học đường.
Điển hình:
- Rối loạn lo âu (Anxiety disorders)
- Rối loạn trầm cảm nhẹ (dysthymia)
2.5. Phụ huynh và giáo viên thường không nhận diện đúng vì “con bé đâu có quậy”
ADHD ở trẻ gái hay bị nhầm với tính cách. Khi một bé nữ tự ti, ít nói, không phá phách, người lớn thường đánh giá là bé ngoan hiền.
Thực tế, nhiều cô bé đang giấu cảm xúc thật. Cảm giác hỗn loạn bên trong không được chia sẻ khiến các con ngày càng tự trách. Bé có thể đang mang rối loạn chú ý thể kín đáo nhưng không ai biết.
2.6. Văn hoá Á Đông khiến nhiều triệu chứng bị xem là “bình thường”
Trong xã hội Á Đông, kỳ vọng về một bé gái là: nhẹ nhàng, biết nghe lời, ít phản ứng. ADHD ở bé gái vì thế càng khó được phát hiện.
Thực tế, dù biểu hiện tăng động không rõ ràng, ADHD ở bé gái vẫn ảnh hưởng lớn đến khả năng tập trung. Trẻ có thể mơ màng, phản ứng chậm, mất kết nối khi học. Nhưng người lớn thường gán điều đó cho tính cách nữ: “chậm chạp”, “bay bổng”, “kém chủ động”.
Những lời như “chậm chạp chắc do tính con gái”, “hay quên là vì thiếu rèn luyện” khiến nhiều dấu hiệu bị xem nhẹ. Bé gái hay mơ màng, ít nói, đôi khi chỉ đang cố thích nghi để không bị chú ý.
2.7. Tác động từ estrogen và chu kỳ sinh học làm triệu chứng biến thiên
ADHD ở bé gái bị ảnh hưởng bởi hormone như estrogen. Chu kỳ sinh học khiến các biểu hiện dao động theo ngày, theo tháng.
Một số ngày, bé tập trung tốt. Những ngày khác lại lơ đãng hoàn toàn. Sự thay đổi này khiến phụ huynh khó nhận ra một mẫu hành vi ổn định. ADHD thể không tăng động vì thế càng “ẩn mình”.
Mẹo nhỏ dành cho bố mẹ: Hãy ghi nhật ký hành vi của bé. Đặc biệt theo dõi mối liên hệ giữa hành vi và cảm xúc, chu kỳ sinh lý.
👉 Nếu muốn hiểu rõ thêm về cách tự đánh giá sớm, bố mẹ có thể tham khảo 10 câu hỏi tự kiểm tra ADHD sớm ở trẻ từ 3–6 tuổi.
3. Cha mẹ cần làm gì để nhận biết sớm ADHD ở con gái và hỗ trợ đúng cách?
ADHD ở bé gái thường biểu hiện rất kín đáo, dễ bị nhầm với sự ngoan ngoãn. Để nhận biết sớm, bố mẹ nên tập trung quan sát những dấu hiệu kéo dài như: bé gái hay mơ màng, quên bài vở, tự ti, rút lui khỏi hoạt động nhóm. Đừng chỉ đánh giá qua “hạnh kiểm tốt”.
Ghi chép hành vi hằng ngày là bước đơn giản nhưng rất quan trọng. Bố mẹ cần lưu lại tình huống khi con mất tập trung, phản ứng mạnh với lời nhắc hoặc tỏ ra quá nhạy cảm.
Khi nghi ngờ, hãy đưa con đi đánh giá tại trung tâm có kinh nghiệm với ADHD ở bé gái. Tại Sen An, chúng tôi sử dụng bộ công cụ chuẩn dành riêng cho trẻ nữ, kết hợp phỏng vấn phụ huynh và quan sát lớp học mô phỏng. Điều này giúp phát hiện sớm cả những dạng rối loạn chú ý thể kín đáo.
👉 Tham khảo thêm: 5 dấu hiệu trẻ không muốn đến lớp can thiệp và cách xử lý
Lời kết
ADHD ở bé gái không phải là “ít gặp”, mà là “ít được nhận diện”. Con có thể học chưa nhanh, hay quên vặt, dễ tự ti… nhưng vì không gây rối, con dễ bị bỏ qua. Và khi những dấu hiệu ấy bị xem nhẹ, chính lòng tự trọng của con sẽ bị ảnh hưởng đầu tiên.
Sen An hiểu, bố mẹ không hề thờ ơ. Chỉ là bố mẹ chưa được cung cấp đủ kiến thức đúng để nhận ra những dấu hiệu tưởng chừng “vô hại”. Con gái của bố mẹ không hề “lười”, cũng chẳng “vụng về”. Con chỉ đang cần một người thật sự hiểu mình. Và hành trình ấy, Sen An sẵn sàng đi cùng.