Nguyên nhân trẻ la hét luôn khiến bố mẹ lo lắng khi bé yêu đang chơi yên bình. Bỗng dưng hét toáng lên giữa nhà hay la hét om sòm ở siêu thị, lớp học. Sen An hiểu bố mẹ thường tự hỏi: “Vì sao con lại hét lớn vậy?”, “Không ai trêu chọc mà sao con vẫn la hét không rõ lý do?”. Đừng vội lo lắng, vì nguyên nhân khiến trẻ la hét không phải do con “hư” mà là cách con phát tín hiệu. Có ít nhất 4 nguyên nhân bố mẹ cần hiểu để hỗ trợ con đúng cách.
1. 4 nguyên nhân trẻ la hét phổ biến mà bố mẹ cần biết
La hét không phải hành vi vô nghĩa, mà là thông điệp bé yêu đang gửi ra thế giới. Để đồng hành cùng con, bố mẹ cần nhận diện rõ từng nguyên nhân để phản ứng phù hợp, tránh hiểu nhầm.
1.1 La hét do quá tải giác quan (sensory overload)
Khi ánh sáng chói, tiếng ồn lớn, hoặc mùi lạ xuất hiện, nhiều bé yêu sẽ cảm thấy khó chịu dữ dội. Nguyên nhân lúc này là do hệ giác quan bị kích thích quá mức. Đặc biệt ở trẻ có nhạy cảm giác quan hoặc nằm trong phổ tự kỷ.
Con không biết cách diễn đạt, nên la hét trở thành cách duy nhất để xả cảm xúc. Bố mẹ nên quan sát kỹ môi trường khi trẻ bắt đầu la hét. Có thể điều chỉnh ánh sáng, giảm âm thanh, cho bé không gian yên tĩnh để tránh kích hoạt cơn la hét tiếp theo.
1.2 Trẻ la hét do lo âu, sợ hãi mà không diễn đạt được
Một nguyên nhân trẻ la hét phổ biến khác là lo âu. Khi gặp người lạ, bị thay đổi lịch trình. Hoặc nghe tiếng động bất ngờ, bé yêu sợ hãi nhưng không biết cách nói ra, dẫn đến la hét để giải tỏa căng thẳng.
Theo tâm lý học, phản ứng này là “fight or flight”, con chọn hét để đẩy lùi mối nguy. Bố mẹ có thể tạo không gian an toàn, ổn định lịch sinh hoạt (predictable routine) để trẻ cảm thấy yên tâm hơn, giảm tần suất la hét do lo âu.
1.3 Nguyên nhân trẻ la hét không rõ lý do, thực chất là để giao tiếp
Đôi khi, nguyên nhân lại đến từ mong muốn giao tiếp. Trẻ chưa biết nói hoặc đang học nói sẽ dùng tiếng hét để thu hút sự chú ý: “Mẹ ơi, con ở đây!” Giai đoạn 18 tháng – 3 tuổi, hoặc ở trẻ chậm phát triển ngôn ngữ, hành vi này rất thường gặp.
Bố mẹ không nên quát nạt. Mà nên dạy bé yêu cử chỉ, ký hiệu, hoặc dùng tranh, bảng giao tiếp thay thế tiếng hét. Đây là cách giúp con học kỹ năng giao tiếp lành mạnh, giảm dần la hét không rõ lý do.
👉 Mời bố mẹ đọc thêm bài: Checklist những vật dụng cho trẻ tự kỷ cần mang khi ra ngoài để nhận diện sớm dấu hiệu tích cực, chuẩn bị tốt cho mọi tình huống, hỗ trợ bé yêu hiệu quả nhất.
1.4 La hét như một hành vi được củng cố vô tình bởi người lớn
Nhiều bố mẹ không ngờ chính mình là nguyên nhân trẻ la hét kéo dài. Khi con hét, nếu bố mẹ ngay lập tức dỗ, cho đồ chơi, hay làm mọi cách để con nín. Bé sẽ học được: “Cứ hét to sẽ được chú ý hoặc được thứ mình muốn.”
Đây không phải con hư, mà là con học sai cách giao tiếp. Bố mẹ hãy kiên định, không đáp ứng ngay khi trẻ la hét không rõ lý do. Mà chỉ cho con nhận được điều mong muốn khi dùng hành vi phù hợp.
2. Khi nào cần gặp chuyên gia?
Trẻ la hét thường khiến bố mẹ hoang mang, nhưng đâu là thời điểm nên tìm chuyên gia? Hãy theo dõi kỹ những dấu hiệu dưới đây để đưa ra quyết định đúng thời điểm. Vì can thiệp sớm sẽ giúp trẻ có cơ hội phát triển tốt hơn.
2.1 05 dấu hiệu cần được đánh giá tâm lý phát triển
Sen An khuyên bố mẹ nên cho bé được đánh giá chuyên sâu khi:
- Trẻ la hét kéo dài hơn 3 tháng dù môi trường đã điều chỉnh.
- La hét kèm theo tự cào, đập đầu, hoặc tấn công người khác.
- Trẻ rất ít hoặc không có cách giao tiếp thay thế (ánh mắt, chỉ tay, ký hiệu).
- Có dấu hiệu chậm ngôn ngữ, không phản hồi khi gọi tên.
- Biểu hiện tăng động, mất tập trung, không duy trì chơi tương tác.
2.2 Trung tâm Sen An có thể giúp gì?
Sen An thấu hiểu nỗi lo của bố mẹ khi không rõ nguyên nhân trẻ la hét. Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm sẽ đánh giá toàn diện hành vi – cảm xúc – ngôn ngữ – xử lý giác quan của bé.
Chúng tôi xây dựng lộ trình can thiệp cá nhân hóa, kèm theo hướng dẫn chi tiết để bố mẹ đồng hành cùng con tại nhà. Sen An cũng tổ chức các chương trình can thiệp nhóm và cá nhân giúp trẻ rèn luyện kỹ năng giao tiếp, kỹ năng chờ đến lượt, hỗ trợ bé tự tin hòa nhập cộng đồng.
👉 Sen An mời bố mẹ đọc thêm bài Top 5 dạng tiến bộ ở trẻ tự kỷ – Thầm lặng nên dễ bị bỏ qua để có thêm kiến thức hỗ trợ bé yêu nhà mình.
Lời kết
Nguyên nhân trẻ la hét không phải chỉ là vấn đề hành vi đơn thuần, mà chính là tiếng nói đặc biệt bé yêu gửi đến thế giới, mong được thấu hiểu. Sen An muốn nhắn gửi tới bố mẹ: Đừng tự trách mình hay con, bởi mỗi tiếng hét là một tín hiệu, không phải lỗi lầm. Hãy kiên nhẫn đồng hành cùng con bằng tình yêu, sự thấu hiểu, vì chỉ cần được hỗ trợ đúng, bé sẽ dần học cách bình tĩnh, tự tin bày tỏ cảm xúc.
Sen An với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm luôn sẵn sàng hỗ trợ đánh giá, can thiệp cá nhân hóa, giúp bé yêu và cả gia đình đạt được sự cân bằng, tiến gần hơn đến một hành trình phát triển trọn vẹn, hạnh phúc.