Dạy trẻ tự kỷ gọi tên cảm xúc không chỉ là dạy con nói từ ngữ. Sen An thấu hiểu rằng đây là một hành trình thách thức với bố mẹ. Nhưng bố mẹ thử tưởng tượng khoảnh khắc con bạn nói: “Mẹ ơi, con vui!”. Đó là giây phút xúc động khôn nguôi. Là minh chứng con đang học cách kết nối cảm xúc với lời nói.
Sen An muốn cùng bố mẹ đồng hành trên con đường này, không vội vàng, không áp lực. Chỉ đơn giản là cùng con học cách cảm nhận và diễn đạt cảm xúc một cách tự nhiên.
1. Vì sao trẻ tự kỷ khó gọi tên cảm xúc? – Góc nhìn từ tâm lý học phát triển
Dạy trẻ tự kỷ gọi tên cảm xúc là hành trình không hề dễ dàng. Sen An hiểu rằng trẻ tự kỷ gặp khó khăn khi nhận diện cảm xúc do não bộ hoạt động khác biệt. Vùng hạch hạnh nhân (amygdala) và vỏ não trước trán (prefrontal cortex) không phát triển đồng đều. Khiến trẻ khó xử lý thông tin xã hội và nhận biết cảm xúc.
Trẻ không chỉ chậm nhận diện nét mặt. Mà còn khó diễn đạt nội tâm. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp xã hội mà còn cản trở sự phát triển trí tuệ cảm xúc.
Sen An muốn phụ huynh hiểu rõ: Nhận diện và gọi tên cảm xúc không chỉ là học từ ngữ. Mà là hành trình phát triển trí tuệ xã hội và nội tâm. Đây là nền tảng để trẻ tự kỷ hiểu và diễn đạt bản thân, mở cánh cửa kết nối với thế giới xung quanh.
2. Hướng dẫn dạy trẻ tự kỷ gọi tên cảm xúc – Chi tiết theo từng độ tuổi
Mỗi giai đoạn phát triển của trẻ đều có những đặc điểm riêng biệt. Để dạy con gọi tên cảm xúc hiệu quả, Sen An sẽ đồng hành cùng bố mẹ phân tích cụ thể từng độ tuổi. Giúp bố mẹ hiểu và áp dụng dễ dàng tại nhà.
2.1 Độ tuổi 2-4: Dạy trẻ tự kỷ gọi tên cảm xúc bằng nhận diện cảm xúc cơ bản qua hình ảnh và nét mặt
Ở độ tuổi này, dạy trẻ tự kỷ nhận diện cảm xúc nên bắt đầu bằng những hình ảnh quen thuộc, dễ hiểu. Sen An khuyên bố mẹ sử dụng thẻ cảm xúc đơn giản như mặt cười, mặt buồn, tức giận, đi kèm sách tranh và gương soi.
Hãy để con quan sát biểu cảm, bắt chước qua gương, rồi nhẹ nhàng hỏi: “Con thấy bạn này vui hay buồn?”, “Con đang cảm thấy thế nào?”.
Lưu ý quan trọng: Đừng dạy quá nhiều cảm xúc cùng lúc. Bố mẹ chỉ nên chọn 2-3 cảm xúc cơ bản, nhắc lại từ ngắn gọn. Và khen ngợi ngay khi con trả lời đúng. Bố mẹ có thể lồng ghép gọi tên cảm xúc vào hoạt động hàng ngày như khi ăn, chơi, để việc học diễn ra tự nhiên.
Sen An hiểu rằng mỗi bé yêu đều có nhịp phát triển riêng. Nên hãy kiên nhẫn, khuyến khích con từng bước, tạo môi trường an toàn và vui vẻ khi học.
2.2 Độ tuổi 5-7: Mở rộng vốn từ cảm xúc và kết nối với bối cảnh
Khi con lớn hơn, Sen An hướng dẫn bố mẹ dạy trẻ tự kỷ kết hợp hình ảnh phức tạp hơn và tình huống xã hội quen thuộc. Ví dụ: Hình ảnh bé bị mất đồ chơi để dạy từ “buồn”, hay bé được khen để dạy “vui”. Đọc sách truyện giàu cảm xúc và hỏi con: “Nhân vật cảm thấy thế nào? Vì sao?”.
Khuyến khích dạy trẻ tự kỷ gọi tên cảm xúc bằng những từ ngữ như “vui”, “buồn”, “tức giận”, “lo lắng”, không chỉ dừng ở nhận diện bằng mắt. Bố mẹ hãy tổ chức trò chơi nhập vai, kể chuyện để trẻ thực hành nhiều lần.
Sen An lưu ý: Ở độ tuổi này, trẻ có thể tiếp nhận nhiều hơn. Nhưng cần được nhắc nhở nhẹ nhàng, không ép buộc. Bố mẹ cần kiên nhẫn, dùng thẻ cảm xúc có bối cảnh để giúp trẻ hiểu sâu hơn.
2.3 Độ tuổi 8-12: Phân biệt cảm xúc phức tạp và học cách diễn đạt nội tâm
Ở giai đoạn này, dạy trẻ tự kỷ cần đi sâu hơn vào các cảm xúc phức tạp và giúp con học cách diễn đạt nội tâm. Sen An khuyên bố mẹ sử dụng tranh ảnh có sắc thái đa dạng, video hoạt hình, tình huống thực tế. Để phân biệt rõ “vui – hạnh phúc – phấn khích”, “buồn – thất vọng – chán nản”.
Khuyến khích con viết nhật ký cảm xúc, thảo luận nhóm, tập diễn đạt bằng câu trọn nghĩa: “Hôm nay con cảm thấy buồn vì không được chọn vào đội chơi”. Sen An nhấn mạnh: Đây là bước quan trọng để trẻ tự kỷ phát triển kỹ năng giao tiếp xã hội và trí tuệ cảm xúc.
Lưu ý: Bố mẹ cần tạo không gian an toàn để con tự do bày tỏ. Khích lệ trẻ viết hoặc kể lại trải nghiệm của mình. Sen An hiểu bố mẹ có thể lo lắng.Nhưng hãy tin rằng với sự kiên nhẫn và hỗ trợ đúng cách, con sẽ dần tiến bộ.
3. Sai lầm phổ biến của phụ huynh khi dạy trẻ tự kỷ gọi tên cảm xúc
Sen An thấu hiểu nỗi lo của phụ huynh khi muốn giúp bé yêu học cách gọi tên cảm xúc. Tuy nhiên, có những sai lầm phổ biến mà nhiều phụ huynh thường gặp phải khi dạy trẻ tự kỷ gọi tên cảm xúc.
- Chỉ dạy tranh, thẻ mà thiếu thực tế: Trẻ tự kỷ cần trải nghiệm thực tế, không chỉ học qua hình ảnh. Dạy cảm xúc bằng tranh, thẻ cảm xúc là chưa đủ. Cần áp dụng vào những tình huống đời sống hàng ngày để trẻ hiểu và phản xạ tự nhiên.
- Dạy quá phức tạp, vượt khả năng của trẻ: Dạy quá nhiều cảm xúc cùng lúc khiến trẻ rối loạn. Bố mẹ nên bắt đầu từ những cảm xúc đơn giản, dễ hiểu như vui, buồn, giận. Sau đó mới mở rộng thêm vốn từ về cảm xúc.
- Ép buộc trẻ học quá nhanh, thiếu kiên nhẫn: Sự nôn nóng, áp lực từ bố mẹ có thể làm trẻ lo lắng, từ chối học cảm xúc. Sen An khuyên bố mẹ hãy kiên nhẫn, khích lệ con khi con nói đúng, kể cả chỉ là một từ.
Lời kết
Dạy trẻ tự kỷ gọi tên cảm xúc không chỉ là dạy từ ngữ. Mà là hành trình dạy con kết nối với thế giới và chính mình. Mỗi khoảnh khắc con cất tiếng gọi tên cảm xúc là một bước tiến đáng trân quý trên con đường phát triển toàn diện.
Hãy bắt đầu từ hôm nay, bằng những bước nhỏ, bằng yêu thương và kiên nhẫn. Để con yêu có một tương lai giao tiếp và cảm xúc trọn vẹn.
Sen An luôn ở đây, sẵn sàng đồng hành cùng bố mẹ và bé trên hành trình này, với sự tận tâm, chuyên môn và tấm lòng yêu thương. Liên hệ ngay với Sen An để nhận hỗ trợ chuyên sâu và kế hoạch phù hợp nhất cho con yêu.
👉 Đọc thêm: Dấu hiệu tăng động ở trẻ và 7 bí mật ít ai tiết lộ cho bố mẹ
👉 Đọc thêm: Trẻ không ngồi yên 5 phút – Con tôi có nguy cơ ADHD không?