Phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ là điều khiến rất nhiều bố mẹ bối rối khi lần đầu nhận thấy con có dấu hiệu trong phổ tự kỷ. Những hoang mang, lo lắng, cả áp lực từ thông tin tràn lan khiến nhiều gia đình không biết nên bắt đầu từ đâu. “ABA, Floortime hay TEACCH – đâu là lựa chọn phù hợp với con bạn?”
Sen An hiểu cảm giác ấy. Bài viết này sẽ giúp bố mẹ so sánh các phương pháp can thiệp tự kỷ phổ biến nhất hiện nay, dựa trên cơ sở khoa học, kinh nghiệm thực tiễn và góc nhìn chuyên môn từ đội ngũ Sen An.
1. Tổng quan về 3 phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ phổ biến hiện nay
Trước khi bố mẹ lựa chọn hướng đi cho con, điều cần thiết là hiểu bản chất từng phương pháp. Mỗi mô hình đều có nền tảng khoa học riêng và đã giúp hàng ngàn trẻ tiến bộ. Sau đây là ba phương pháp trị liệu phổ biến nhất được áp dụng tại nhiều trung tâm uy tín, trong đó có Sen An.
1.1 ABA (Applied Behavior Analysis) – Phân tích hành vi ứng dụng
Trong số các phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ, ABA là cái tên được nhiều phụ huynh biết đến nhất. Nhưng để hiểu và áp dụng đúng, cần nắm rõ nguyên lý cốt lõi và cách thực hiện.
ABA là phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ dựa trên hành vi quan sát được. Trẻ được dạy kỹ năng qua việc củng cố tích cực, phần thưởng và sự lặp lại có hệ thống.
Nghiên cứu từ BACB cho thấy: can thiệp ABA sớm 20-40 giờ/tuần đem lại hiệu quả rõ rệt. Và theo Lovaas (1987), 47% trẻ can thiệp ABA sớm có thể hòa nhập lớp học bình thường sau 2 năm.
Bé yêu được hướng dẫn từng kỹ năng nhỏ như giao tiếp mắt, chờ đến lượt, chào hỏi. Mỗi tiến bộ nhỏ đều được ghi nhận. Tuy nhiên, nếu lạm dụng máy móc, ABA có thể khiến trẻ phản ứng như “học thuộc” thay vì hiểu.
1.2 Floortime – Giao tiếp cảm xúc, chơi để phát triển
Floortime có thể ít được biết đến hơn ABA, nhưng lại là lựa chọn phù hợp với nhiều trẻ có nhu cầu cảm xúc cao. Phương pháp này nhấn mạnh sự kết nối và phản hồi thay vì kiểm soát hành vi, chú trọng vào kết nối cảm xúc và phát triển tương tác xã hội. Trẻ được khuyến khích chủ động giao tiếp trong không gian vui chơi cùng bố mẹ, thay vì bị “định hình hành vi”.
Nghiên cứu năm 2009 (DIR Institute) cho thấy: sau 12 tháng can thiệp Floortime từ 10-15 giờ/tuần, trẻ có cải thiện đáng kể về ngôn ngữ, cảm xúc.
Floortime được phát triển bởi Dr. Stanley Greenspan, chú trọng vào kết nối cảm xúc và phát triển tương tác xã hội. Phương pháp Floortime không ép buộc, mà lắng nghe con. Đây là nền tảng quan trọng để con phát triển lâu dài.
1.3 TEACCH – Phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ hỗ trợ trực quan, cấu trúc rõ ràng
TEACCH là mô hình giàu tính thực tiễn, giúp trẻ hình thành thói quen, tăng tự chủ trong sinh hoạt và học tập. Với các bé có khó khăn nhận thức, TEACCH giúp tạo môi trường an toàn để tiếp nhận kiến thức hiệu quả hơn.
TEACCH xuất phát từ Đại học North Carolina. Mô hình này hướng đến việc xây dựng môi trường học tập có cấu trúc rõ ràng, hỗ trợ tự chủ động.
Theo nghiên cứu TEACCH 2005: trẻ được can thiệp theo phương pháp này tăng rõ khả năng thích nghi sinh hoạt và kỹ năng học tập, nhất là với trẻ có khó khăn nhận thức.
Môi trường TEACCH giúc các cô bé, cậu bé trong phổ tự kỷ đỏ khá ản toàn và hiểu được “tiếp theo con phải làm gì”.
2. So sánh ABA, Floortime và TEACCH rõ ràng để lựa chọn chính xác
Không có phương pháp nào là tối ưu cho tất cả. Mỗi trẻ là một thế giới riêng. Vì vậy, việc lựa chọn cần dựa vào sự phù hợp giữa mô hình và đặc điểm cá nhân của con.
2.1 Mục tiêu can thiệp và triết lý tiếp cận
Mỗi phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ được xây dựng trên một triết lý riêng, phản ánh cách tiếp cận với hành vi, cảm xúc và môi trường sống của trẻ.
- Trị liệu ABA cho trẻ tự kỷ: tập trung vào hành vi có thể đo lường, thay đổi rõ rệt.
- Phương pháp Floortime: xây nền tảng cảm xúc, tăng tương tác chủ động.
- Mô hình TEACCH: nhấn mạnh khả năng tự lập trong môi trường học có cấu trúc.
Mỗi phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ có mục tiêu khác nhau, tùy thuộc nhu cầu của con.
2.2 Mức độ chủ động của trẻ & phụ huynh trong quá trình can thiệp
Không chỉ phương pháp, mà vai trò của bố mẹ cũng rất khác nhau trong từng mô hình. Việc đánh giá khả năng tham gia của gia đình là bước thiết yếu trước khi lựa chọn hướng đi phù hợp.
- ABA: chuyên gia chủ đạo, phụ huynh hỗ trợ sau buổi học.
- Floortime: bố mẹ tham gia trực tiếp, là người tương tác chính.
- TEACCH: cần phối hợp giữa gia đình, giáo viên và môi trường học.
Lựa chọn phương pháp trị liệu phù hợp cần cân nhắc thời gian và sự chủ động của gia đình.
2.3 Độ tuổi phù hợp và mức độ đáp ứng của trẻ
Tùy vào giai đoạn phát triển, mỗi trẻ sẽ phản ứng khác nhau với từng phương pháp. Hiểu đúng độ tuổi và biểu hiện cụ thể sẽ giúp chọn lựa hiệu quả hơn.
- ABA phù hợp trẻ từ 2-6 tuổi có hành vi lặp.
- Floortime hợp với trẻ có nhu cầu cảm xúc cao.
- TEACCH giúp trẻ có khó khăn nhận thức ổn định môi trường sống.
Đừng chỉ nhìn độ tuổi. Hãy nhìn con: con cần gì nhất? Con thoải mái khi nào?
3. Kết hợp nhiều phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ – xu hướng mới trong trị liệu toàn diện
Trên thực tế, nhiều chuyên gia và phụ huynh hiện nay không chỉ trung thành với một mô hình duy nhất. Việc kết hợp linh hoạt các phương pháp đang trở thành xu hướng hiệu quả và nhân văn trong trị liệu trẻ tự kỷ.
Theo nghiên cứu 2021 tại Đại học Yale: trẻ kết hợp ABA + Floortime có tiến bộ cả hành vi và cảm xúc.
Tại nhiều trung tâm quốc tế: ABA dùng cho hành vi, Floortime phát triển quan hệ, TEACCH hỗ trợ học tập có nề nếp.
Không có phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ nào là hoàn hảo. Quan trọng là con phù hợp.
4. Sen An – Ứng dụng phương pháp cá nhân hóa, khoa học và nhân văn
Với triết lý “mỗi trẻ là một hành trình khác biệt”, Sen An không chọn cách áp dụng rập khuôn. Chúng tôi lắng nghe, quan sát và đánh giá toàn diện để xây dựng lộ trình phù hợp nhất cho từng bé yêu.
Sen An không áp dụng cứng nhắc một mô hình. Mỗi bé là một hành trình riêng. Chúng tôi đánh giá kỹ lưỡng, thiết kế phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ phù hợp theo từng bé. Đội ngũ chuyên gia tại Sen An được đào tạo đa mô hình: ABA, Floortime, TEACCH, ESDM.
Thực tế điển hình tai Sen An, có trường hợp cậu bé 4 tuổi đến với Sen An, gần như không nói. Sau 8 tháng kết hợp ABA đầu buổi, Floortime cuối ngày, bé đã biết nói, biết chơi cùng mẹ.
Sen An tin rằng: khoa học dẫn đường, tình yêu giữ lửa.
Mỗi bước tiến của con – dù nhỏ – là chiến thắng của cả gia đình.
Lời kết
Không có phương pháp hoàn hảo. Chỉ có phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ phù hợp với con bạn. Dù là trị liệu ABA cho trẻ tự kỷ, phương pháp Floortime hay mô hình TEACCH – tất cả đều có giá trị. Quan trọng là hiểu con. Hãy bắt đầu bằng sự thấu hiểu, và hãy để Sen An đồng hành cùng bố mẹ.
👉 Xem thêm:
- Rối loạn giấc ngủ trẻ tự kỷ – Tín hiệu can thiệp khẩn cấp
- Dấu hiệu trẻ tự kỷ: 90% cha mẹ bỏ qua dấu hiệu ban đầu