Trẻ không ngồi yên thường khiến bố mẹ lo lắng. Bé không thể ngồi yên dù chỉ 5 phút, chạy nhảy, khó tập trung khi học hay ăn. Phải chăng bé chỉ nghịch ngợm hay còn điều gì sâu xa hơn? Đây không chỉ là chuyện tính cách mà còn liên quan đến sự phát triển thần kinh và điều hành. Sen An sẽ giải mã nguyên nhân thật sự, giúp bố mẹ hiểu và đồng hành cùng bé một cách đúng đắn.
1. Vì sao trẻ không ngồi yên dù chỉ 5 phút? – Góc nhìn khoa học thần kinh và tâm lý học
ADHD thể tăng động không chỉ là “tính nghịch”. Đó là khó khăn thật sự của trẻ trong việc kiểm soát hành vi, chú ý và cảm xúc. Não bộ của trẻ không hoàn thiện chức năng điều hành – vùng prefrontal cortex, nên trẻ không tự kiềm chế được.
Trẻ không ngồi yên không phải vì lười hay bướng. Đó là vì vùng não trước trán – khu vực kiểm soát chú ý và hành vi. Nơi này phát triển chậm hơn so với bạn cùng tuổi. Khi có kích thích như tiếng động, hình ảnh mới lạ, não của trẻ không thể “chặn” phản ứng.
Ví dụ, con đang học bài nghe tiếng gõ cửa liền chạy ra xem, quên mất bài tập. Đây là biểu hiện điển hình của ADHD thể tăng động. Sen An giải thích điều này để bố mẹ không nhầm lẫn giữa “hiếu động” và “khó khăn kiểm soát thần kinh”.
Trẻ dễ mất tập trung, không hoàn thành việc, không vì cố ý mà vì não bộ điều hành chưa phát triển đầy đủ. Sen An nhấn mạnh: hiểu đúng là bước đầu để giúp trẻ học tập, vui chơi và phát triển toàn diện.
👉 Nếu bố mẹ đang gặp khó khăn với con yêu không chịu ngồi yên, có thể tham khảo bài viết: Dành cho bé 2-4 tuổi: Làm gì khi trẻ không nói chỉ ra hiệu? để hiểu cách hỗ trợ con phát triển ngôn ngữ song song với cải thiện khả năng chú ý.
2. 3 “chìa khóa thần kinh” giải thích vì sao con không ngồi yên
Sen An biết bố mẹ lo lắng khi thấy trẻ không ngồi yên. Đằng sau hành vi này là những cơ chế não bộ rất cụ thể. Phân tích khoa học giúp bố mẹ hiểu rõ.
2.1. Trí nhớ làm việc yếu – Con không thể giữ thông tin lâu trong đầu
Trẻ không ngồi yên đôi khi không phải vì nghịch, mà do trí nhớ làm việc yếu. Ví dụ, cô giáo vừa dặn làm bài, con nhớ vài bước rồi quên, quay sang nghịch. Não bộ của trẻ không giữ được thông tin lâu, dẫn đến dễ mất tập trung, bỏ dở.
Sen An nhấn mạnh: đây là dấu hiệu của trẻ dễ mất tập trung, không phải lười biếng. Não bộ của trẻ chưa hoàn thiện chức năng lưu giữ tạm thời, làm trẻ quên nhanh, không thể theo sát nhiệm vụ dài.
2.2. Khó kiểm soát xung động – Con phản ứng ngay khi có kích thích
Khi nghe tiếng động hay thấy đồ chơi rơi, trẻ phản ứng ngay. Điều này không do bướng bỉnh mà vì não bộ chưa phát triển đủ để “phanh” phản ứng. ADHD thể tăng động thường kèm theo xung động mạnh, làm trẻ hiếu động quá mức.
Sen An giải thích: khi não không đủ khả năng ức chế, trẻ không ngồi yên là điều dễ hiểu. Phản ứng nhanh trước kích thích khiến trẻ bỏ dở công việc, dễ rối loạn khi học.
👉 Bố mẹ có thể tham khảo Sử dụng bảng giao tiếp AAC: 70% trẻ tự kỷ nói sau 3 tháng để hiểu thêm về cách hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ, kết hợp với cải thiện khả năng tập trung.
2.3. Trẻ không ngồi yên do khó điều chỉnh cảm xúc – Con bực bội, chán nản, dễ bỏ cuộc
Nhiều phụ huynh thấy con làm bài tập khó đã cáu, ném bút, bỏ bàn học. Đây là do trẻ khó kiểm soát cảm xúc, dễ nản lòng. Việc này làm con không thể ngồi yên lâu được.
Sen An hiểu điều này khiến bố mẹ lo lắng. Nhưng ADHD thể tăng động là nguyên nhân phổ biến, trẻ cần được đồng cảm và hỗ trợ để học cách kiên trì.
3. 5 điều phụ huynh cần làm ngay khi thấy con không thể ngồi yên
Sen An hiểu rằng khi thấy trẻ không chịu ngồi yên, bố mẹ thường lo lắng, không biết phải làm sao. Đó là lý do Sen An chia sẻ 5 bước cụ thể, dễ thực hiện tại nhà để hỗ trợ bé yêu.
3.1. Quan sát kỹ – Ghi lại thời điểm, bối cảnh, tần suất con không ngồi yên
Đừng vội lo lắng quá sớm, bố mẹ hãy tập thói quen quan sát. Mỗi khi trẻ không ngồi yên, hãy ghi lại thời điểm, hoàn cảnh và mức độ.
Ví dụ: Con đứng lên chạy nhảy khi đang học bài? Con mất tập trung bao lâu? Hoàn cảnh có ồn ào không?
Cách làm này giúp bố mẹ nhận diện trẻ hiếu động quá mức có lặp lại ở nhiều môi trường không.
3.2. Nói chuyện với giáo viên – Đừng chỉ nghe phàn nàn, hãy hỏi chi tiết
Sen An khuyên bố mẹ nên chủ động trao đổi với giáo viên. Bố mẹ hãy hỏi về biểu hiện cụ thể: Con mất tập trung vào giờ nào? Con có ngồi yên trong môn nào?
Đừng chỉ nghe phàn nàn, mà hãy yêu cầu giáo viên cung cấp ví dụ cụ thể để bố mẹ hiểu rõ hơn. Chính hành động này sẽ giúp bố mẹ nắm bắt rõ biểu hiện của trẻ không thể ngồi yên trong môi trường học đường.
3.3. Đánh giá chuyên sâu tại trung tâm uy tín
Đừng tự chẩn đoán qua google hay nghe lời khuyên không rõ nguồn gốc. ADHD thể tăng động, trẻ dễ mất tập trung, cần được đánh giá chuyên sâu bằng công cụ chuẩn (Conners-3, BASC-3, test executive function).
Sen An cung cấp dịch vụ đánh giá toàn diện, không chỉ dựa vào bảng hỏi mà còn kết hợp quan sát lâm sàng, phỏng vấn phụ huynh – giáo viên để có kết quả chính xác.
3.4. Áp dụng chiến lược hỗ trợ tại nhà
Sen An hiểu rằng bố mẹ luôn muốn con có thể học tập, phát triển vui vẻ. Vì vậy, hãy áp dụng các chiến lược hỗ trợ tại nhà như chia nhỏ nhiệm vụ, tạo thời gian nghỉ ngắn giữa các hoạt động, sử dụng đồng hồ hẹn giờ để nhắc nhở con.
Ngoài ra, tăng cường hoạt động vận động như chạy nhảy, nhảy dây cũng giúp trẻ không ngồi yên giảm bớt năng lượng thừa, tăng khả năng tập trung khi học.
3.5. Tập trung vào cảm xúc của con, đồng cảm và khích lệ
Sen An biết bố mẹ có thể mệt mỏi khi thấy con không chịu ngồi yên, nhưng xin hãy kiên nhẫn. Đằng sau hành vi ấy là khó khăn thật sự. Thay vì chỉ nhắc nhở, hãy tập trung vào cảm xúc của con.
Khen ngợi con mỗi khi con cố gắng ngồi yên, dù chỉ 1-2 phút. Bố mẹ cứ tích cực nói những câu khích lệ đơn giản: “Con đã cố gắng rất tốt rồi, mẹ tự hào về con”. Sen An tin rằng, sự động viên nhỏ bé ấy sẽ tạo động lực lớn cho con.
Lời kết
Trẻ không ngồi yên không phải là “nghịch phá”, mà là tín hiệu não bộ chưa hoàn thiện chức năng điều hành. Sen An thấu hiểu nỗi lo của bố mẹ khi thấy con hiếu động quá mức, dễ mất tập trung. Nhưng hãy nhớ, mỗi bé là một cá thể đặc biệt, có tiềm năng phát triển riêng.
Điều quan trọng là nhận diện sớm, hỗ trợ đúng cách để con có thể học tập, vui chơi và phát triển toàn diện. Sen An luôn sẵn sàng đồng hành cùng bố mẹ, mang đến những giải pháp khoa học và nhân văn, giúp con tìm lại sự tự tin và niềm vui trong học tập.