Đi nhón chân là hiện tượng phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong giai đoạn trước 3 tuổi. Tuy nhiên, nếu trẻ trên 5 tuổi vẫn duy trì thói quen này, có thể đây là dấu hiệu của sự chưa trưởng thành về thần kinh. Trong nhiều trường hợp, các bậc phụ huynh và chuyên gia chưa hiểu rõ về nguyên nhân tại sao trẻ tự kỷ đi nhón chân cũng như các phương pháp can thiệp hiệu quả. Dưới đây là những thông tin quan trọng giúp làm rõ vấn đề này.
Nguyên nhân khiến trẻ tự kỷ đi nhón chân
Hệ thống tiền đình đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát chuyển động và giữ thăng bằng. Khi hệ thống này bị rối loạn, đặc biệt ở trẻ mắc chứng tự kỷ, có thể dẫn đến tình trạng đi nhón chân. Một số nguyên nhân cụ thể bao gồm:
- Rối loạn chức năng tiền đình: Trẻ tự kỷ có thể gặp khó khăn trong việc nhận diện vị trí cơ thể và chuyển động, khiến việc giữ thăng bằng trở nên khó khăn, dẫn đến thói quen đi nhón chân.
- Vấn đề về tiền đình thị giác: Sự phối hợp giữa thị giác và tiền đình không ổn định có thể gây ảnh hưởng đến dáng đi.
- Rối loạn thần kinh cơ: Đi nhón chân không chỉ xuất hiện ở trẻ tự kỷ mà còn có thể gặp ở những trẻ mắc các bệnh lý như:
- Bại não
- Loạn dưỡng cơ
- Bệnh Charcot-Marie-Tooth
- Các bệnh lý thần kinh và cơ khác
Khi hệ thống tiền đình hoạt động không bình thường, trẻ có thể gặp các vấn đề liên quan đến định hướng không gian, phối hợp vận động và cân bằng.
Đi nhón chân có phải là dấu hiệu của tự kỷ không?
Đi nhón chân có thể là một trong những biểu hiện thường thấy ở trẻ tự kỷ, nhưng không phải lúc nào cũng là dấu hiệu để chẩn đoán chứng tự kỷ. Một số điểm quan trọng cần lưu ý:
- Theo nghiên cứu của Brain & Development, khoảng 20% trẻ tự kỷ có xu hướng đi nhón chân.
- Một nghiên cứu khác cho thấy 9% trẻ tự kỷ được chẩn đoán có thói quen đi nhón chân.
- Tuy nhiên, 0,5% số trẻ đi nhón chân không thuộc phổ tự kỷ.
Điều này cho thấy đi nhón chân có thể là một đặc điểm phổ biến ở trẻ tự kỷ nhưng không phải là triệu chứng đặc trưng.
Cách điều trị việc đi nhón chân
Đi nhón chân kéo dài có thể gây tổn thương cơ bắp chân và mắt cá chân. Việc can thiệp sớm là rất quan trọng để giúp trẻ điều chỉnh dáng đi. Một số phương pháp hiệu quả bao gồm:
1. Bài tập kéo giãn tĩnh/thụ động
Các bài tập này giúp cải thiện độ linh hoạt và phạm vi chuyển động của bàn chân và mắt cá chân:
- Duỗi cơ bắp chân bằng tay
- Duỗi cơ tường
- Duỗi cơ bằng khăn: Ngồi và dùng khăn quấn quanh bàn chân, kéo về phía cơ thể.
- Duỗi cơ thả gót chân: Đứng trên bậc thang, thả gót chân xuống trong khi phần giữa bàn chân vẫn tiếp xúc với bậc thang.
2. Bài tập kéo giãn và tăng cường sức mạnh chủ động
Đi nhón chân có thể gây mất cân bằng cơ và hạn chế chuyển động của mắt cá chân. Các bài tập dưới đây có thể giúp cải thiện tình trạng này:
- Ngồi xổm chơi: Đặt trẻ vào tư thế ngồi xổm hoặc ngồi trên bóng yoga. Đảm bảo bàn chân nằm phẳng trên mặt đất.
- Đi kiểu gấu: Duỗi cơ bàn chân về phía trước trong khi giữ thẳng trên mặt đất.
- Thử tư thế “trẻ em” Yoga
- Tập đi bằng gót chân
3. Phương pháp điều trị TAGteach
TAGteach là một phương pháp hướng dẫn âm thanh có thể giúp trẻ học cách điều chỉnh dáng đi một cách có kiểm soát và hiệu quả.
Hỏi – Đáp: Các câu hỏi thường gặp
Hỏi: Đi nhón chân có phải là dấu hiệu của chứng tự kỷ không?
Đáp: Mặc dù phổ biến ở trẻ tự kỷ, nhưng đi nhón chân không phải lúc nào cũng là dấu hiệu đặc trưng của tự kỷ. Điều quan trọng là phải xem xét các hành vi khác liên quan đến chứng tự kỷ để đưa ra đánh giá chính xác.
Hỏi: Người lớn mắc chứng tự kỷ có thể đi nhón chân không?
Đáp: Một số người lớn mắc chứng tự kỷ có thể vẫn giữ thói quen đi nhón chân, nhưng điều này không phải là đặc điểm chung của tất cả người tự kỷ.
Hỏi: Khi nào phụ huynh nên lo lắng về việc đi nhón chân của trẻ?
Đáp: Nếu con bạn vẫn đi nhón chân sau 2 tuổi, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ. Nếu trẻ gặp khó khăn trong việc phối hợp cơ hoặc bị căng cơ chân, cần có can thiệp sớm.
Kết luận
Đi nhón chân có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, đặc biệt là ở trẻ tự kỷ. Tuy nhiên, đây không phải là dấu hiệu duy nhất để xác định chứng tự kỷ. Phụ huynh nên quan sát kỹ các biểu hiện khác của con và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế để có phương pháp can thiệp kịp thời. Bằng cách áp dụng các bài tập kéo giãn và tăng cường cơ bắp, kết hợp với phương pháp trị liệu phù hợp, trẻ có thể cải thiện dáng đi và phát triển tốt hơn.